Ta strona wykorzystuje ciasteczka ("cookies") w celu zapewnienia maksymalnej wygody w korzystaniu z naszego serwisu. Czy wyrażasz na to zgodę?

Czytaj więcej

Oprogramowanie GIS na Wydziale Geologii UW

Nieco historii...

GIS na Wydziale Geologii wykorzystywany był od dość dawna (pierwsze oprogramowanie GIS firmy Esri zostało zakupione w latach 90-tych XX w.), ale de facto jego obecność ograniczona była do kilku stacjonarnych komputerów pracowniczych. Studenci jako społeczność nawet nie marzyli o wykorzystaniu oprogramowania GIS bo rzadko kiedy mieli szansę dowiedzieć się, że „to się przydaje”. Co za tym idzie, nie istniała żadna oferta dydaktyczna oparta na oprogramowaniu ArcGIS. W użyciu były aplikacje i programy dedykowane do konkretnych rozwiązań, obecne na poszczególnych specjalizacjach, oparte raczej na rozwiązaniach opensourceowych (np. GIS GRASS). Spośród osób, które wtedy używały technik GIS i prowadziły badania oraz kierowali pierwszymi pracami dyplomowymi ze słowem „GIS” w tytule lub jako słowem kluczowym (według USOS) byli dr hab. Janusz Michalak, prof. dr hab. Paweł Karnkowski, dr Wojciech Ozimkowski, dr Jerzy Trzciński, mgr Tomasz Mardal. Zainteresowanie GIS wykazywały przede wszystkim Instytut Geologii Podstawowej oraz Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej.

Pierwszą pracę doktorską ze skrótem „GIS” w tytule na Wydziale Geologii powstała w roku 2006 („Analiza strukturalna północno-zachodniej części Gór Świętokrzyskich w świetle wybranych metod systemów informacji przestrzennej (GIS)”). Pierwsza praca magisterska ze skrótem „GIS” jako słowem kluczowym została obroniona w 2005 r. („Wykorzystanie cyfrowych map hydrogeologicznych w modelowaniu przepływu wód podziemnych na przykładzie wybranego fragmentu doliny Wisły”). Fraza „ArcGIS” jako słowo kluczowe po raz pierwszy pojawia się w pracy również w 2005 r. („Geologiczno-inżynierska ocena gruntów w rejonie planowanej autostrady na północ od Grodziska Mazowieckiego z uwzględnieniem polepszania ich właściwości”). Pierwszy raz w pracy licencjackiej GIS w tytule pojawia się w roku 2011 („GIS w geologii – oprogramowanie komputerowe”) a w przypadku pracy inżynierskiej w 2016 roku („Wykorzystanie analizy GIS do oszacowania czasu infiltracji przez strefę aeracji w rejonie Ostrowa Lubelskiego (Zaklęsłość Sosnowicka)”).

W latach 2005-2015 co roku mieliśmy obrony od 1 do 3 prac dyplomowych (magisteriów lub licencjatów) z frazą GIS jako tytułowym lub kluczowym. Do czasów zakupu licencji SITE było to w sumie 11 prac magisterskich. Rok 2016, w którym bronili się pierwsi inżynierowie na Wydziale Geologii przyniósł już 10 takich prac dyplomowych. Do chwili obecnej obroniono na Wydziale Geologii kilkadziesiąt prac dyplomowych, w których użyto w tytule słowo GIS, choć prac w których wykorzystywano techniki GIS jest znacznie więcej.
Warunki dostępu do oprogramowania zmieniły się znacznie wraz z rokiem 2011, w którym Wydział Geologii wraz z innymi przystąpił do konsorcjum i zapewnił swoim pracownikom i studentom 3-letni nieograniczony dostęp do oprogramowania w ramach licencji SITE – na cele naukowe, badawcze i dydaktyczne (wszystkie poza komercyjnymi). Od roku 2014 decyzja ta jest systematycznie powtarzana. Zakup licencji i powszechny dostęp do oprogramowania zaowocował zmianą podejścia do nauczania GIS na Wydziale Geologii. Po pierwsze, już w 2011 roku pojawiły się pierwsze zajęcia oparte w całości na oprogramowaniu ArcGIS i realizowane początkowo poza planem dydaktycznym a od następnego roku włączone do obowiązkowego programu zajęć na specjalizacji „hydrogeologia”. Od tamtego czasu oferta dydaktyczna jest stale rozwijana, także na innych specjalizacjach, co wychodzi naprzeciw oczekiwaniu studentów. Kolejną okazją do poszerzenia programu zajęć było wprowadzenie studiów inżynierskich i w roku akademickim 2015-2016 pojawiło się kilka przedmiotów obowiązkowych dla wszystkich studentów studiów inżynierskich (na trzecim roku studiów). W tym samym roku doszło także do kolejnej znaczącej zmiany w programie zajęć, kiedy to został wprowadzony obowiązkowy dla wszystkich studentów pierwszego roku przedmiot „Technologie informatyczne w geologii i podstawy GIS” w wymiarze 45 h, z czego na oprogramowanie ArcGIS przewidziano 30 h. Zajęcia te ruszyły w 2016 roku. Oznacza to, że od 2016 roku nie mamy już absolwentów, którzy opuszczając mury Wydziału Geologii nie znaliby technik GIS choćby w podstawowym stopniu.

Można uznać, że obecny godzinowy stan oferty dydaktycznej dla pierwszego stopnia studiów na Wydziale Geologii w zakresie GIS się ustabilizował. Studenci z obecnej rekrutacji mają możliwość w toku całych swoich studiów (w zależności od wyboru specjalizacji na drugim stopniu) przekroczenia nawet 160 h dydaktyki w zakresie GIS, z których znaczna część oparta jest na oprogramowaniu ArcGIS. Na drugim stopniu studiów, na niektórych specjalizacjach dają się odczuć jeszcze rezerwy możliwości, które zapewne w ciągu najbliższych lat będą zagospodarowywane przez spontanicznie rozwijające się inicjatywy dydaktyczne w postaci wykładów czy kursów do wyboru lub nawet regularnych, obowiązkowych przedmiotów. Powszechna świadomość konieczności kształcenia w zakresie GIS a jednocześnie i poziom wykształcenia studentów, doktorantów i pracowników naszego wydziału wzrósł przez ten czas tak bardzo, że nie ma już możliwości powrotu do czasów sprzed licencji SITE.

GIS w badaniach i dydaktyce to nie tylko oprogramowanie ArcGIS. Niektórzy wolą korzystać z rozwiązań opensourcowych i w tej dziedzinie prym wiedzie program Q-GIS (do pobrania tu: https://qgis.org/pl/site/). Staramy się by w procesie dydaktycznym studenci poznawali oba rodzaje oprogramowania.

Fora GIS na Uniwersytecie Warszawskim

Wokół licencji SITE (grupowej) skupione są przede wszystkim takie jednostki UW jak Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Wydział Geologii, Wydział Archeologii i Wydział Biologii. Centrum dowodzenia oprogramowaniem GIS na UW znajduje się na WGiSR i spoczywa w rękach Jerzego Lechnio (jrlechni@uw.edu.pl). W celu wymiany doświadczeń i nawiązania głębszej współpracy wyżej wymienione jednostki powołały do życia konferencję Forum GIS na Uniwersytecie Warszawskim, na których prezentowane są przez studentów i pracowników sposoby wykorzystania technik GIS w badaniach, projektach i dydaktyce.

Kolejne edycje Forum, zazwyczaj poprzedzane warsztatami komputerowymi organizowanymi dla studentów odbywały się:

  • 2014-02-06 Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
  • 2015-02-18 Wydział Geologii
  • 2015-12-12 Instytut Archeologii Wydziału Historycznego
  • 2017-01-20 Wydział Biologii
  • 2018-02-28 Wydział Geografii i Studiów Regionalnych
  • 2019-03-20 Wydział Geologii

Kolejne wydarzenie z tego cyklu, organizowane przez Wydział Archeologii, z uwagi na sytuację epidemiczną zostało przeniesione na wiosnę 2021 roku.

Spotkania zazwyczaj podsumowywane były wydaniem materiałów pokonferencyjnych, gdzie publikowane były niektóre wystąpienia oraz wyniki wspólnych przemyśleń związanych z technikami GIS na Uniwersytecie Warszawskim. Materiały te są dostępne online i cieszą się dużą popularnością:

Dystrybucja oprogramowania ArcGIS na Wydziale Geologii

Administratorem oprogramowania ArcGIS na Wydziale Geologii jest Marcin Stępień (marcin.stepien@uw.edu.pl). W celu uzyskania licencji na oprogramowanie oraz samego oprogramowania wraz z komponentami należy wydrukować, wypełnić i odręcznie podpisać kartę rejestracyjną https://drive.google.com/file/d/15ULboutEmCwM6ujp8TjRGsWyKkF0FPfO/view?usp=sharing oraz jej skan lub zdjęcie wysłać na powyżej podany adres mailowy.

Administrator licencji wygeneruje i wyśle mailem pliki licencji do odpowiednich komponentów a także przydzieli dostęp do dysku, na którym znajdują się następujące foldery:

  1. Instrukcje instalacji i autoryzacji oprogramowania.
  2. Najnowsza wersja oprogramowania typu Desktop (10.8), pliki do pobrania w pełnej funkcjonalności (9,3 GB danych, pliki ISO).
  3. Najnowsza wersja oprogramowania typu Desktop (10.8), pliki do pobrania w wersji minimum (3,6 GB danych, pliki exe).
  4. Najnowsza wersja oprogramowania typu Pro (2.5), pliki do pobrania w pełnej wersji, do wyboru polska lub angielska wersja językowa (7 GB danych, pliki ISO).
  5. Dodatki do oprogramowania ArcGIS Desktop (np. ArcGIS Insight, ArcGIS Inspire, ArcGIS LocateXT, ArcGIS Location Referencing, ArcPAd, City Engine, Drone 2 Map, Mapping and Charting Solution; nawet do 4,5 GB danych).
  6. Starsze wersje oprogramowania ArcGIS Desktop (10.5.1) (w pełnej wersji plik ISO – 7 GB oraz w wersji podstawowej plik exe – 1 GB).

O ile prowadzący zajęcia nie wyda innych dyspozycji zaleca się korzystanie z wersji 10.5.1 lub 10.8 w wersji podstawowej.

Podstawowe wymagania sprzętowe dla oprogramowania ArcGIS

Podstawowe wymagania sprzętowe dla oprogramowania ArcGIS:

Skąd mam wiedzieć co się kryje pod tymi wszystkimi nazwami

A co to w ogóle jest GIS? https://www.esri.pl/co-to-jest-gis/

ArcGIS – pakiet oprogramowania do pracy w środowisku GIS. Właścicielem jest firma Esri. Oprogramowanie służy do pracy z mapami, analizy danych przestrzennych, wizualizacje i pracę z bazami danych. Na pakiet składają się liczne produkty (w tym desktopowe, serwerowe, mobilne i deweloperskie) wraz z dodatkami i rozszerzeniami, rozwijane systematycznie a więc charakteryzujące się kolejnymi numerami wersji.

ArcGIS Desktop – część oprogramowania ArcGIS rozwijana i udoskonalana od lat, składa się z kilku komponentów umożliwiających swobodną pracę w środowisku GIS, opierającą się na założeniu, że większość danych znajduje się na komputerze użytkownika (ale jednocześnie umożliwiająca pracę na danych zgromadzonych na serwerach zewnętrznych). Umożliwia pracę w 2D i 3D (poprzez osobne aplikacje).

ArcGIS Pro – część oprogramowania ArcGIS w postaci 64 bitowej aplikacji nowej generacji do profesjonalnego opracowywania map 2D i 3D (w obrębie jednej aplikacji) w intuicyjnym interfejsie użytkownika. ArcGIS Pro przyśpiesza analizę, wizualizację, przetwarzanie obrazu, zarządzanie i integrację danych. https://www.esri.pl/produkty/arcgis-pro/

ArcGIS Online – kompletna, oparta na chmurze platforma do tworzenia map. Oprogramowanie działające jako usługa hostowana przez Esri. Dzięki posiadaniu konta na ArcGIS Online mamy dostęp do szeregu aplikacji (np. Survey123, Collector for ArcGIS, ArcGIS Dashboard, ArcGIS Hub,…). https://www.esri.pl/produkty/arcgis-online/

Esri Virtual Campus (Esri Academy) – platforma do samokształcenia, w której znajdują się kursy online o zróżnicowanej tematyce, czasie trwania i sposobie ich prowadzenia. W większości są darmowe. https://www.esri.com/training/

Więcej produktów Esri, do większości których mamy dostęp poprzez licencję Site: https://www.esri.pl/wszystkie-produkty/

Biblioteka multimediów: https://www.esri.pl/multimedia/ (strona z filmami objaśniającymi funkcjonalności i możliwości użytkowania oprogramowania ArcGIS i ich komponentów). Darmowa, po polsku, dostępna po zarejestrowaniu.

Aktualności GIS

TEKST

Nasze projekty związane z GIS

TEKST