Zagadka dewońskich koralowców rozwiązana
Dewon (419-358 mln lat temu) był okresem wielkiego rozwoju raf, a co za tym idzie, wielkiego zróżnicowania koralowców. Poza grupami znanymi z niemal całej ery paleozoicznej, w dewonie pojawiały się dziwne i trudne do sklasyfikowania koralowce nazywane heterokoralami, znacznie odbiegające budową od tych typowych. Kolonizowały one różne środowiska, nie tylko płytkie, ale też stosunkowo głębokie. Heterokorale to organizmy, których szkielet tworzył smukłe gałązki, podzielone wewnątrz przegrodami. Dotychczasowe rekonstrukcje przedstawiały heterokorale jako formy gałązkowe, u których każda gałązka zakończona była jednym polipem, a przegrody (septa) wewnątrz gałązek odpowiadały przegrodom znanym z innych grup koralowców. Jednym z najpospolitszych dewońskich przedstawicieli tej grupy koralowców jest opisany po raz pierwszy przez prof. Marię Różkowską rodzaj Oligophylloides.
W badaniach kierowanych przez prof. Błażeja Berkowskiego (UAM), w których uczestniczył dr hab. Mikołaj Zapalski z Wydziału Geologii UW przeanalizowano doskonale zachowane szkielety Oligophylloides pochodzące z górnego dewonu Maroka. Badania wykazały, że szczególnie młodociane stadia szkieletów tych heterokorali są bardzo zbliżone anatomicznie do koralowców ośmiopromiennych, które współcześnie zasiedlają dna mórz i oceanów jednak, jak dotąd uważano, są dość słabo reprezentowane w materiale kopalnym. W analizach porównawczych postanowiono wykorzystać szkielety współczesnych koralowców ośmiopromiennych oraz zdjęcia z badań podwodnych z głębokich (nawet do 2000m) wód otaczających Tasmanię. W świetle wnikliwych badań, opublikowanych przez zespół prof. B. Berkowskiego w czasopiśmie PLOS ONE przedstawicieli rodzaju Oligophylloides, a prawdopodobnie także całą grupę heterokorali można uznać za za grupę koralowcówei ośmiopromiennych. Nowa interpretacja budowy tych organizmów zakłada, że cała gałązka była równomiernie pokryta drobnymi polipami – tak, jak wygląda to współcześnie u koralowców ośmiopromiennych. Wewnętrzne przegrody nie są więc odpowiednikami septów, jak dotychczas sądzono, ale wewnętrznymi strukturami zwiększającymi odporność gałązki na prąd wody. Takie wzmacniające przegrody, w różnych formach, znane są ze współczesnych koralowców ośmiopromiennych. Udało się zatem rozwiązać jedną z zagadek mórz dewońskich.
W badaniach brali udział również dr. hab. Emilia Jarochowska z Uniwersytetu w Erlangen oraz Dr. Phil Alderslade z Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO) w Hobart, specjalista od współczesnych koralowców ośmiopromiennych.
Berkowski B, Zapalski MK, Jarochowska E, Alderslade P (2021) Early development and coloniality in Oligophylloides from the Devonian of Morocco—Are Heterocorallia Palaeozoic octocorals? PLoS ONE 16(9): e0257523. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0257523
Fot. 1. Rekonstrukcja młodocianej kolonii koralowca Oligophylloides. Rekonstrukcja pokazuje cechy charakterystyczne dla koralowców ośmiopromiennych: polipy mają po osiem pierzastych czułków, szkielet osiowy jest pokryty ze wszystkich stron polipami. Przekroje pokazują budowę wewnętrzną szkieletu.
Fot. 2. Koralowce ośmiopromienne z mórz okalających Tasmanię. A–Keratoisis sp.; B–Paracalyptrophora sp.; C–Callogorgia sp.; D–Lepidisis sp.